Çöl bitkileri ve hayvanları hayatta kalmak için özel yollar geliştirmiştir. Bitkilerin çölde hayatta kalabilmek için geliştirdikleri yöntemlere adaptasyon denir. Yaygın bir uyarlama, suyu köklerde, yapraklarda ve gövdelerde depolama yöntemidir. Hayvanlar, çöl ortamının aşırı ısısı ve su eksikliği ile başa çıkmalarına yardımcı olmak için hem davranışsal hem de fizyolojik mekanizmalar geliştirmiştir. Hem bitkiler hem de hayvanlar, çölün zorlu çevre koşullarında hayatta kalmalarını sağlayan adaptasyon yöntemleri geliştirmiştir.
Çöl bitkileri ve hayvanları nasıl hayatta kalır?
Çöl ikliminin yaşamı desteklemek için aşırı olduğu düşünülebilir, ancak gerçekte çöller bol miktarda biyolojik çeşitliliğe ev sahipliği yapar. Düşük yağış hem bitkiler hem de hayvanlar için bir hayatta kalma sorunu yaratabilir; ancak hayvanlar, çöllerin yüksek sıcaklıklarına karşı en savunmasız olduklarından, hayatta kalmak için ek mücadeleler yaşarlar. Birçok hayvan ve bitki, ısı ve su zorluklarıyla başa çıkmak için davranışsal ve fizyolojik mekanizmalar geliştirmiştir. Çeşitli adaptasyon mekanizmaları, hayatta kalmak için kendi sularını edinmelerine, depolamalarına, geri dönüştürmelerine ve hatta üretmelerine izin verir.
ısıdan kaçınmak
Bazı kuş türleri, daha yüksek rakımlarda veya Pasifik kıyısı boyunca daha serin bölgelere göç ederek ısıdan kaçınır. Kanguru sıçanı, tavşan tavşanı, çakal ve çok sayıda kertenkele gibi hayvanlar gün boyunca güneş ışığından kaçınmak ve nemi korumak için gizlenir. Memeliler ve sürüngenler de dahil olmak üzere birçok hayvan, yalnızca alacakaranlıkta ve şafakta aktiftir. Diğer memeliler tamamen gececidir ve faaliyetlerini yalnızca gecenin serin sıcaklıklarında kısıtlar. Birçok yılan, yarasa, çoğu kemirgen ve kokarca ve tilki gibi daha büyük hayvanlar gün boyunca mağara veya yuva gibi serin yerlerde uyumayı tercih eder. Bazı kertenkeleler son derece hızlı hareket eder, gölge alanlarda durur ve uzun bacakları koşarken ısı emilimini engeller.
ısı yayma
Bazı hayvanlar, ısının dağılmasına izin veren aşırı vücut parçaları geliştirmiştir. Jackrabbit’lerin aşırı ısıyı serbest bırakmak için kullanılan birçok kan damarı ile donatılmış muazzam kulakları vardır. Çoğu hayvanın soluk rengi ısı emilimini engeller; ancak akbabalar ve hindiler gibi belirsiz vücutları olan diğer hayvanlar, birçok kan damarı olan bacaklarına idrar yaparlar (ürohidroz). İdrarın buharlaşması bacaklardaki fazla ısıyı emer. Gece şahinleri, baykuşlar ve zavallılar gibi hayvanlar, ağızlarını açık tutarken boğaz bölgelerini çırparak ağız boşluklarındaki suyu buharlaştırır. Mirketlerin gözlerinin çevresinde güneşten gelen parlamayı azaltmalarını sağlayan koyu halkalar vardır.
su tutma
Su kaybını en aza indirmek için kuşlar ve sürüngenler metabolik atıklarını çözünmeyen beyaz bir bileşik olan ürik asit şeklinde salgılarlar. Diğer memeliler, atıklarını önemli ölçüde su kaybına neden olan çözünür bir bileşik olan üre olarak salgılarlar; bu nedenle, çoğu memeli yeterli miktarda suya ihtiyaç duyar. Çöl kurbağaları, gündüz saatlerinde nemli toprağa girerek suyu tutar. Birçok çöl hayvanı, su kaynaklarını doğrudan bitkilerden, özellikle kaktüs gibi sulu olanlardan alır. Böcekler, saplarından nektar emerek çöllerde hayatta kalırken, diğerleri yaprak, gövde ve meyveler dahil olmak üzere yedikleri bitkilerden su elde ederler.
su depolama
Bazı kemirgen türleri, idrarda bulunan ve kan dolaşımında yeniden kullanılabilen suyu çıkarmak için kullanılan mikroskobik tübüllerle donatılmış özel böbreklere sahiptir. Aksi halde solunum yoluyla vücuttan atılacak olan nemin çoğu, özel organlar tarafından burun boşluklarında yeniden yakalanır ve ısının dağıtılması için depolanır. Kanguru fareleri, ısıyı engellemek ve nefes almaktan kaynaklanan kendi nemini geri dönüştürmek için yeraltındaki inlerini kapatır. Kanguru fareleri ve diğer kemirgenler, kuru tohumların yutulmasıyla kendi sularını üretirler. Gila canavarları, gerektiğinde su sağlamak için metabolize edilebilen kuyruklarında yağ depolar.
Sukulent olarak bilinen bitkiler, kalın gövde, yaprak ve köklerinde su depolayarak çöl ortamına uyum sağlamıştır. Diğer çöl bitkileri, yeraltı suyunu emmek için toprağın derinliklerine nüfuz eden uzun kök sistemleri geliştirir. Başka bir adaptasyon şekli, daha geniş yüzey alanlarına sahip diğer yapraklardan daha az nem atmalarına yardımcı olan küçük dikenli yaprakların büyümesidir. Çoğu çöl bitkisi, güneş ışığını yansıtan ve böylece ısıdan kaçınan parlak bir yüzeye sahiptir. Diğer bitkiler, yapraklarının duruşlarını ve yönelimlerini dikey konumda değiştirerek güneşle doğrudan temastan uzak durmayı başarmışlardır.
Bitkiler ve hayvanlar, insanlar için tehlikeli kabul edilen sıcaklıklara dayanabilir. Bu hayvanlardan biri, 104 °F’nin üzerindeki vücut sıcaklıklarını tolere edebilen antilop sincabıdır. Çöller az yağış alan alanlardır. Bu, çok sıcak ve kuru iklim ile birlikte onları dünyanın en zorlu biyomlarından biri yapar. California Eyalet Üniversitesi (CSU) Çöl Çalışmaları Merkezi, hem bireylere hem de gruplara, hayvan yaşamı ve adaptasyon yöntemleri hakkında daha fazla bilgi edinmek için çöl ortamını deneyimleme ve araştırma yapma fırsatı sunar.
