Evet, hepsi beyaz veya şeffaftır ve sıfırın altındaki sıcaklıklarda oluşur. Bununla birlikte, sadece gerçekte görünme ve hissetme şekillerinde değil, aynı zamanda ilk etapta biçimlenme biçiminde de çok farklılar. Peki kar, buz ve dolu arasındaki gerçek farklar nelerdir?
Su, gaz halinden (su buharı) doğrudan katı haline (buz kristalleri) dönüştüğünde sıfır altı sıcaklıklarda oluşur ve kar taneleri oluşturmak için birbirine yapışmaya başlar. Yine de dolu, yükselen hava akımlarının su damlacıklarını sıfırın altındaki sıcaklıklara taşıdığı gök gürültüsü bulutlarında oluşuyor, bu da onların dolu taşlarına donmasına ve diğer su damlalarına bağlanmasına neden oluyor.
Bu iki işlem de dolu taşları ve / veya kar taneleri havada kalamayacak kadar ağırlaşıp yüzeye düşene kadar devam eder.
Farklı katı hallerindeki su, atmosferde olduğu kadar yerde de gelişir ve oluşumunda çok sayıda faktör vardır. Sonuç olarak, farklı buz oluşumlarını ve gelişimlerini ayırt etmek zor ve kafa karıştırıcı olabilir.
İskandinav ülkeleri, Kanada, Rusya ve Kuzey Kutup Dairesi’ne yakın diğer bölgelerde yaşayan okuyucular muhtemelen bu konuyu çok eğlenceli bulacaklar. Yine de buz, dolu ve kar fenomenlerini çok nadiren deneyimleyen pek çok okuyucu var (eğer varsa) .
Bu makale, buz, kar ve doluların ne olduğunu ve nasıl oluştuklarına bakarak ve özelliklerini ve yapılarını tanımlayarak birbirlerinden nasıl farklı olduklarını incelemektedir.
Ayrıca katı haldeki diğer su türlerine ve bunların buz, kar veya dolu ile nasıl ilişkili olduğuna da bakar. Bu, sulu kar, buz yağmuru, graupel, kırağı ve don gibi iyi bilinen oluşumları içerir.
Buz – Tanım ve Oluşum
Buz, katı haldeki tüm su türlerini tanımlamak için kullanılan şemsiye terim olarak görülebilir. Sıvı haldeki su , zamana ve sıcaklığa bağlı olarak belirli bir süre donma noktasının altındaki sıcaklıklara (32 ° Fahrenheit veya 0 ° Celsius) maruz kaldığında , buz olarak bildiğimiz sert, katı ve şeffaf madde ortaya çıkar. Buzun sert ve şeffaf (veya buz, safsızlıklar içeriyorsa yarı opak) doğasının yanı sıra, sıvı halinden başka şekillerde de farklılık gösterir.
Buzun Fiziksel Doğası
Teknik olarak buz, suyun şeffaf yapısını koruyan 2 hidrojen atomu ile birleştirilmiş 1 oksijen atomundan oluşur.
Buz ve su arasındaki önemli ve bazen gözden kaçan bir fark, buzun sudan daha düşük bir yoğunluğa sahip olmasıdır. Bu, sıcaklık düştükçe hidrojen atomlarının oryantasyonunun bir sonucudur, su molekülleri donarken ve buz oluşurken daha da birbirinden ayrılır. Bu azalmış buz yoğunluğu, onu sudan daha hafif hale getirir. Bu nedenle buz cisimleri her zaman suyun üzerinde yüzer. (İki örnek, okyanusta yüzen buzdağları ve bir gölet veya gölün üstünde yüzen ve yüzen buzlardır.)
Buzun bir diğer önemli özelliği de suyun donup buza dönüşmesi ile genişlemesi. Bu, buzun sudan daha fazla yer kapladığı anlamına gelir ve bu da potansiyel bir sorun olabilir.
Beton veya taş gibi yapı malzemelerinin çatlaklarındaki su donduğunda genişleyecektir. Bu genellikle bu malzemelerdeki çatlakların genişlemesine yol açar ve bu da onları zayıflatabilir ve yapısal istikrarsızlığa ve potansiyel çökmeye neden olabilir.
Donma noktasının altında uzun süre sıcaklıkların yaşandığı bölgelerde boruların patlaması nedeniyle binalarda su baskını yaygındır. Borulardaki su donarken genişleyerek birçok borunun basınç altında patlamasına neden olur.
Bu makaledeki diğer tüm maddeler ve fenomenlerde olduğu gibi, buzun bileşimi ve özellikleri bir şekilde oluşma biçiminin bir sonucudur.
Buz Oluşumu
Daha önce de belirtildiği gibi buz, su donma noktasının altındaki sıcaklıklara maruz bırakılarak sıvı halinden katı haline dönüştürüldüğünde oluşur.
Hem yerde hem de atmosferde buzun oluşmasının çeşitli yolları vardır. Bu süreçlerin çoğu aynı şekilde gerçekleştiği için her birini detaylı olarak açıklamaya gerek yoktur.
Yerde oluşan bir buz örneği ve atmosferde oluşan başka bir buz örneği kullanarak, genel olarak buz oluşumunu çok daha iyi anlayabileceksiniz.
Yerde buz oluşumu, atmosfer sıcaklıklarındaki düşüş nedeniyle su kütlelerinde (barajlar, göletler ve okyanus) çok sık meydana gelir. Bu genellikle mevsimseldir ve birçok ülkede daha soğuk kış aylarına denk gelir.
Bu soğuk kış aylarında Kuzey Yarımküre’de Kuzey Kutup Dairesi’ne yakın birçok ülke donma noktasının çok altında sıcaklıklar yaşamaya başlar. Kış ayları geldiğinde ve sıcaklıklar düşmeye başladığında, daha küçük su kütleleri (havuzlar gibi) ilk buza dönüşenler olur.
Daha büyük su kütleleri çok daha uzun sürer, ancak zamanla daha büyük göllerin yüzey suyu buzlanmaya başlar ve su buza dönüşürken daha küçük nehirlerin bazı kısımları akmayı durdurur.
Küresel buz oluşumunun kritik bir parçası, kış aylarında Kuzey Yarımküre’deki Kutup Buzullarının büyümesidir . Sıcaklıklar düşmeye devam ettikçe, bu devasa yüzen buz “kıtasının” üstüne ve yanlarına daha fazla buz eklendikçe, Kuzey Kutbu’nun fiziksel boyutu önemli bir farkla artar. Kuzey Buz Kapakları kış aylarında doğrudan güneş ışığına maruz kalmadığı için sıcaklıklar çok düşük düşer. Bu, Kuzey Kutbu’nun fiziksel olarak genişlemesine ve buzulların maksimum boyutuna ulaştığı Mart ayında Kuzey Yarımküre’nin 15 milyon km²’sini (5,8 milyon mil kare) kaplamasına olanak tanır.
Her yıl bu kadar büyük ölçekte buz oluşumu, dünya okyanuslarının sıcaklıklarının düzenlenmesi ve iklimin küresel ölçekte kontrol edilmesine yardımcı olmak için hayati önem taşıyor.
Bulut sistemlerindeki atmosferde , sıfır altı sıcaklıkların bir sonucu olarak su katı haline geldiğinde de buz oluşur, ancak gerçekleştiği süreç oldukça farklıdır.
Büyük fırtına bulutlarında, normalde süper hücreler veya kümülonimbus bulutlarında, bulutların üst troposferin yükseklerine ulaşabildiği yerlerde bulut sisteminde büyük bir dikey birikme meydana gelebilir. Bu, buz oluşumu için mükemmel ortamı yaratır.
Bu bulutlar normalde güçlü yukarı ve aşağı çekişlerin bir kombinasyonunu içerir. Su buharı, su damlacıklarına yoğunlaştıkça, yukarı doğru hareketlerle bulutların içine taşınabilir.
Bu yüksekliklerde donma noktasının çok altındaki sıcaklıklarda, su damlacıkları aşırı soğutulmuş su ile temas ederek anında buz oluşumuna neden olur. Başka bir yukarı çekiş tarafından alınmadan önce yere düşmeye başlayacak ve daha fazla aşırı soğutulmuş su ve diğer buz parçacıkları ile temas edecek.
Bütün bu süreç boyunca, buz topu havada kalamayacak kadar ağırlaşana ve genellikle dolu şeklinde yere düşene kadar büyümeye devam eder. (Dolu haberini makalenin ilerleyen bölümlerinde çok daha ayrıntılı olarak tartışacağız.)
Bazen, normal bir bulutta yoğunlaşma sırasında su damlacıkları oluştuğunda sıcaklıklar donma noktasının altında değildir. Ancak düşmeye başladıklarında, bazen yüzlerce metre dondurucu havada seyahat ederler.
Sonuç olarak, bu su damlaları donma noktasının çok altındaki sıcaklıklara kadar soğutulmaya devam eder. Bu aşırı soğutulmuş yağmur damlalarına dondurucu yağmur (bazen buz yağmuru da denir) denir ve bu yağmur damlaları yere veya başka herhangi bir yüzeye çarptığı anda anında buza dönüşür.
Az önce açıklanan bu iki veya üç örnekten, hem yerde hem de atmosferde buzun oluşabileceği çok çeşitli yollar olduğu çok açık hale gelmelidir.
Buz Çeşitleri
Ama günün sonunda buz sadece buzdur, değil mi? Nasıl oluştukları önemli değil, sonuç yine aynı …
Hayır, tam olarak değil. Tesadüfen gözlemlendiğinde, tüm buz formları aynı görünebilir, ancak daha yakından bakarsanız, bazı ince ama önemli farklılıklar göreceksiniz.
Daha da önemlisi, farklı buz türlerinin çevrelerine farklı tepki vermelerini sağlayan özelliklere sahip olmasıdır. Sadece birkaç örneğe bakarak, neden tüm buzların “eşit yaratılmadığını” anlayabileceksiniz.
Tatlı Su Buzu: Nehirlerimizde, barajlarımızda, göllerimizde, rezervuarlarımızda ve evlerimizde bulunan en bol su türü tatlı su olduğundan, bu muhtemelen en yaygın buz şeklidir. “Normal” buzun ortak özelliklerine sahiptirler ve ayrıca 32 ° Fahrenheit veya 0 ° Celsius’un altındaki sıcaklıklarda sürekli olarak donarlar.
Deniz Buzu: Adından da anlaşılacağı gibi deniz buzu, okyanus suyunun, sıcaklığın donma noktasının altına düşmesi nedeniyle buza dönüşmesiyle oluşur. Ancak özelliklerinin tatlı su buzundan farklı olduğu yer burasıdır. Deniz suyundaki tuz miktarı nedeniyle, deniz buzunun oluşması tatlı su buzundan çok daha uzun sürer. (Deniz suyu soğudukça ve yüzeyden uzaklaştıkça daha yoğun hale gelir.) Donma noktası da -1,8 ° C’de (28,8 ° Fahrenheit) çok daha düşüktür ve deniz buzu oluşumunu daha da uzatır. Sır Buzu: Aşırı soğutulmuş su damlaları (buz yağmuru) herhangi bir yüzeye çarptığında, anında çok pürüzsüz bir yüzeye sahip ince ve berrak bir buz tabakası oluşturur. Bu, yollar ve kaldırımlar gibi yüzeylerde oluştuğunda özellikle tehlikeli bir buz şeklidir. Çıplak gözle neredeyse görünmezler ve çok pürüzsüzdürler, bu da sürücülerin, yayaların ve bisikletlilerin kaymasını çok kolaylaştırır.
Dolu: Dolu hakkında daha önce ayrıntılı olarak tartıştık ve bunu daha sonra bu makalenin ilerleyen kısımlarında yapacağız. Ancak daha önce gördüğümüz gibi, su damlacıkları sıfırın altındaki sıcaklıklarda üst atmosferdeki süper soğutulmuş su damlalarıyla çarpıştığında, fırtına bulutlarında atmosferde dolu oluşuyor ve bu süreçte onları anında buza çeviriyor.
Bunlar, birçok buz çeşidinin ve aldığı birçok formun sadece dört örneğidir. Bir dahaki sefere buzdolabından çıkmayan bir buz parçası gördüğünüzde, ” buzun asla sadece buz olmadığını” unutmayın .
Kar Nedir?
Esasen kar, atmosferdeki sıfırın altındaki sıcaklıklarda (32 ° Fahrenheit veya 0 ° Celsius’un altında ) su buharının yoğunlaşmasının bir sonucu olarak bir polen veya toz parçacığı çevresinde oluşan bir buz kristalleri topluluğudur . Bu buz kristalleri birbirine yapışmaya başladığında kar taneleri oluşur. Bir kar tanesine daha fazla kristal eklendikçe, çok ağır hale gelene kadar boyut ve ağırlık olarak büyür ve dünyanın yerçekimi sonucu yere düşmeye başlar.
Kar ve buz arasındaki en belirgin fark, yapılandırılma şekillerinde görülebilir. Bir kar tanesi, benzer hacimdeki buzdan çok daha hafif ve kırılgandır, çok daha yoğun ve neredeyse katı yapıdadır.
Karın Fiziksel Doğası
Bir kar tanesinin (veya herhangi bir kar parçasının) yumuşak ve hafif yapısı, içinde hapsolmuş hava cepleri bulunan birkaç buz kristalinden oluşmasının doğrudan bir sonucudur.
Her bir kar tanesi altıgen (altı kenarlı) şekildedir , çünkü bunlar çoğunlukla altıgen plakalardan, prizmalardan, yıldız şekilli (altıgen) buz kristallerinden oluşurlar.
Yine de, aynı şekle sahip olsalar bile, iki kar tanesinin aynı olmadığını unutmamak önemlidir. Her birinin kendine özgü özellikleri vardır.
Kar aynı zamanda renk spektrumundaki tüm renkleri yansıttığı için beyaz renktedir ve birleştirildiğinde beyaz bir renk oluşturur.
Bir kar tanesine detaylı bakarsanız, büyütülmüş bakıldığında birçok farklı unsurdan oluştuğunu göreceksiniz. Doğal olarak, birbirine bağlı çok sayıda buz kristali, kar tanesine yakından bakıldığında merkez sahnede oynar.
Bir kar tanesinde bulunan diğer elementlerin bazıları arasında, mikroskobik polen ve toz parçalarının (etrafında buz kristallerinin çoğunun oluştuğu) yanı sıra oksijen, nitrojen ve atmosferde yaygın olarak bulunan birkaç diğer element içeren hava cepleri bulunur. hava.
Kar Oluşumu
Gökten kar taneleri şeklinde düşen karlara çok aşinayız. Tıpkı buz gibi, kar da hem atmosferde hem de yerde oluşabilir.
Atmosferde , sıcaklık donma noktasının çok altına düştüğünde buz kristalleri oluşur. Mikro su damlacıkları oluşturmak yerine, su buharı doğrudan küçük toz veya polen parçacıkları etrafında yoğunlaşarak buz kristalleri (biriktirme adı verilen bir işlem) oluşturur ve benzersiz altıgen şekilli yapılarını oluşturur. Buz kristalleri temas etmeye ve birbirine yapışmaya başladığında bir kar tanesi oluşur. Kar taneleri, daha önce açıklandığı gibi altıgen şeklini korur ve bu da kar tanesinin içinde çok sayıda “hava ceplerinin” sıkışmasına neden olur.
Bu, bir kar tanesinin benzer boyuttaki bir buz topundan çok daha hafif ve daha az yoğun olmasını sağlar. Buz kristallerinin yapısı ve içindeki hava ceplerinin kombinasyonu, karın kolayca dönüştürülmesine ve sıkıştırılmasına da olanak tanır.
Yerde kar da kırağı don şeklinde buz kristallerinin birikmesiyle oluşur. Kırağı don oluşumu, atmosferdeki kar tanelerinin oluşumuna çok benzer, ancak zeminde sıfırın altındaki sıcaklıklara sahip nesnelerle temas yoluyla gerçekleşir.
Yerde, çeşitli nesneler (elektrik direkleri, çitler, yapraklar, dallar) sıfır altı atmosferik sıcaklıklara maruz kalabilir ve kendi sıcaklıklarını donma noktasının çok altına düşürür.
Su buharı içeren nemli hava bu soğuk nesnelerle temas ettiğinde anında donarak buz kristallerine dönüşür. Bu buz kristalleri biriktikçe, atmosferde bulunan aynı tür “kar” ağaç dalları, çitler ve diğer soğuk nesneler üzerinde oluşur. Buna kırağı don denir.
Kar Varyasyonları
Tıpkı buz gibi, kar da çok çeşitli şekillerde gelir ve bunlar çoğunlukla oluştukları yolun bir sonucudur. Sadece birkaç farklı örneğe bakarak bu çok açık hale gelecektir.
Atmosferik Kar: Çoğumuzun da aşina olduğu en yaygın kar şekli. Atmosferde sıfırın altındaki sıcaklıklarda buz kristalleri oluşur, birbirine yapışmaya başlar ve kar taneleri oluşturur. Kar taneleri belli bir boyuta ve ağırlığa ulaştıktan sonra, dünyanın yerçekimi kuvveti sonucu yere düşer.
Hoar Frost: Bu işlem aynı zamanda doğrudan buz kristallerine dönüştürülen su buharını da içerir. Atmosferdeki buz kristallerinden farklı olarak, bu işlem nemli havanın donma noktasının altındaki nesnelerle temas ettiği yerde gerçekleşir ve havadaki su buharının temas halinde anında buz kristallerine dönüşmesine izin verir.
Sulu kar : Başka bir kar türü karla karışık yağmur olarak adlandırılır (genellikle buz yağmuru ile karıştırılır) . Kar taneleri oluştuğunda ve yere düşmeye başladığında, bazen atmosferde daha sıcak bir katmana düşer vebu da kar tanelerini eritir ve bu süreçte su damlalarına dönüşür.
Düşmeye devam ederken, sıfır altı atmosferik sıcaklıkların başka bir katmanından geçerek su damlalarının donmasına ve karla karışık buz topakları şeklinde yere düşmesine neden olabilir. (Buz yağmurunun aksine, buz yağmurunda olduğu gibi yerle temas halinde değil, yere çarpmadan önce buz topaklarına dönüştürülmüştür.)
Graupel: Bazen “kar peletleri” olarak anılan graupel, kar aşırı soğutulmuş su alanından düştüğünde oluşur. Temas halinde aşırı soğutulmuş su, kar tanesinin etrafında donar ve onu kırar ve sonuç olarak graupel oluşur.
Bu süreç, genellikle dolu görünümüne benzeyen kar tanesinin şeklini ve görünümünü değiştirir. Graupel’e bazen “yumuşak dolu” denmesinin nedeni budur. Dolu kadar katı olmadığı ve kar tanesinin etrafındaki küçük buz tabakası kar tanesinin yoğunluğunu değiştirmediği için teknik olarak hala kar.
Bu dört örnek, karın çeşitli şekillerde oluştuğuna ve tüm şekil ve boyutlarda geldiğine dair pek çok kanıt sağlar.
Dolu – Tanım ve Oluşum
Dolu, bu makale sırasında (ve bu web sitesindeki birkaç harici makale) zaten birkaç kez bahsedilmişti ve aslında buzun bir alt kategorisidir.
Yine de, diğer buz biçimlerinden pek çok yönden farklıdır ve kendi başına o kadar benzersiz ve önemli bir olaydır ki, çevre üzerindeki potansiyel olarak yıkıcı etkisiyle, gerçekten kendi tam bölümünü hak etmektedir.
Daha önce de belirtildiği gibi dolu, esasen bir buz şeklidir. Bununla birlikte, yakında keşfedeceğiniz gibi, yapısı ve özellikle oluşma şekli bakımından o kadar büyük farklılıklar gösterir ki, bir bakıma tamamen farklı bir varlık olarak görülebilir.
Dolu Nedir?
Esasen dolu, su damlacıklarının büyük fırtına sistemlerindeki (süper hücreler ve kümülonimbus bulutları gibi) yukarı yönlü hareketlerle atmosfere yükseklere taşınmasıyla oluşan katı katmanlı buz toplarıdır . Bu yüksek irtifalarda donma noktasının çok altındaki sıcaklıklara maruz kalırlar, bu da donmalarına ve doluya dönüşmelerine neden olur.
Bir fırtına bulutlarında ek yukarı ve aşağı çekimler yoluyla taşınırlar, dolu taşlar havada tutulamayacak kadar büyüyene ve yerçekimi sonucu yere düşene kadar ek katmanlar eklenir.
Dolu’nun Fiziksel Doğası
Yapıya bir dolu taşına bakıldığında, genellikle zeminde oluşan “normal” buzdan ne kadar farklı olduğu anlaşılmalıdır.
Daha yakından incelendiğinde, dolu taşlarının yuvarlak, ama daha da önemlisi, ağırlıklı olarak düzensiz bir şekle sahip olduğu çok çabuk anlaşılır. Bu, yapılandırılmış altıgen kar taneleri şeklinden (buz kristallerinden oluşan) çarpıcı biçimde farklıdır .
Bu, kar tanelerinin bu altı kenarlı yapıyı korumasına izin veren altıgen şekilli buz kristallerinden oluşmasının doğrudan bir sonucudur. Ancak kardan farklı olarak dolu, su damlalarından (buz kristallerinden değil) oluşur ve bu nedenle sabit bir yapıya sahip değildir.
Aşırı soğutulmuş su ve diğer küçük buz parçacıkları, yukarı ve aşağı doğru çekimler yoluyla taşınırken kendilerini bir dolu taşına farklı yönlerden bağladıkça, çok düzensiz şekilli dolu bir dolu oluşur.
Bir dizi aşırı soğutulmuş su damlası, küçük buz parçacıkları ve bir fırtına bulutu etrafında oluşan su damlacıklarıyla bir dolu taşı oluşur . Sonuç olarak, dolu taşının, bir soğanın kabuklarına çok benzeyen, belirgin şekilde katmanlı bir yapısı vardır. (Bu, dolu taşının enine kesitine bakıldığında çok görünür.)
Dolu’nun diğer bazı özelliklerine baktığınızda, yarı saydam rengi de bu donmuş buz formunun oldukça karakteristik özelliğidir. Pek çok farklı buz katmanından oluştuğu için tam olarak şeffaf değildir, bazı safsızlıklar da dolu taşı yapısına girmektedir.
Dolu taşlarının düzensiz şekli, şeffaflığını da engeller ve genellikle dolu ile ilişkilendirilen yarı saydam renge katkıda bulunur.
Dolu taşları ayrıca 5 milimetre (0,2 inç) ila 15 santimetre (6 inç) çapa kadar çeşitli boyutlarda gelir . Bir dolu taşının boyutu, fırtına bulutunun boyutu, yukarı / aşağı hava akımlarının gücü, havadaki nem miktarı ve bulut sisteminin dikey uzantısı (yükseklik) gibi çeşitli faktörler tarafından belirlenir .
Daha büyük dolu taşları binalara, bitki örtüsüne ve motorlu taşıtlara ciddi zararlar verebilir. Aynı zamanda ciddi yaralanmalara neden olabilir ve hatta insanlara vurulursa ölümcül olabilir. Bu, özellikle dolu taşları tenis topu, beyzbol topu veya daha büyük nesnelerin boyutuna ulaştığında geçerlidir.
Dolu Oluşumu
Dolu oluşumuna zaten kısaca değindik, ancak bir dolu taşının nasıl oluştuğuna daha derinlemesine bakalım.
Oluşum sürecine bakmadan önce, dolu ile ilgili var olan bir efsaneyi çabucak ortadan kaldırmama izin verin. Dolu fırtınası oluşması için yerin soğuk ve fırtınalı olmasına gerek yoktur. Hava mükemmel bir şekilde tolere edilebilir veya bir dolu yağmaya başlamadan hemen önce biraz sıcak olabilir.
Bununla birlikte, dolu oluşumunu sağlamak için olması gereken birkaç koşul vardır:
Havada yeterli miktarda nem (su buharı).
Güçlü yukarı çekişler.
Büyük dikey genişliğe sahip fırtına bulutları (bulut tabanından bulutun üst bölgesine olan mesafe) , bazen yüksekliği 16 km’ye (10 mil) kadar ulaşır
Bazen graupel olarak adlandırılan çok küçük yumuşak buz parçaları veya donmuş yağmur damlaları şeklindeki embriyoları selamlayın .
Bulut sisteminin üst bölgelerinde aşırı soğutulmuş su damlacıkları.
Düşük donma seviyesi yükseklikleri.
Dolu oluşumu için bu koşulların hepsinin mevcut olması gerekmez. Bu koşulların her birinin varlığı da buz oluşumunu garanti etmez.
Bunun anlamı, bu koşulların varlığının doluların oluşması için mümkün olan en iyi ortamı sağladığıdır. Her birinin rolü yakında netleşecek.
Daha önce bahsedildiği gibi, güçlü bir fırtına bulutu (tercihen bir süper hücre veya kümülonimbus bulutu şeklinde) dolu oluşumu için ideal ortamı oluşturur. Bu bulutlar, güçlü yükselişlerin yanı sıra, dolu gelişimine elverişli olan büyük bir dikey oluşum içerir.
Su buharı daha düşük sıcaklıklarla rakımlara yükseldikçe, yoğuşma meydana gelir ve su damlacıkları oluşur. Bu su damlacıkları, yükselen gemiler tarafından yakalanır ve su damlacıklarının buza dönüştüğü donma noktasının çok altındaki sıcaklıklarla atmosfere (bazen 16-17 kilometre) taşınır.
Yukarı yönlü hareket zayıfladığında veya donmuş yağmur damlası aşağıya doğru çekilirken yere geri çekilir. Bulutun içinden düşerken, donmuş yağmur damlasının çevresinde biriken aşırı soğutulmuş su damlacıkları ve su buharı ile temas eder, boyutuna ve ağırlığına eklenir ve bir dolu taşı oluşmaya başlar.
Dolu taşı başka bir güçlü yukarı çekiş tarafından yakalandığında, işlemin kendini tekrarladığı soğuk üst atmosfere geri taşınır. Bu döngü, dolu taşı bulutun onu havada tutamayacağı kadar büyük ve ağır hale gelene ve dolu taşı yere düşene kadar devam edecektir.
Yere ulaşan dolu taşlarının boyutu büyük ölçüde fırtına bulutunun kendisinin boyutuna ve kapsamına, yukarı yönlü hareketlerin gücüne ve havadaki nem miktarına bağlıdır.
Dolu Çeşitleri
Dolu halihazırda buzun bir alt kategorisi olduğundan, onu daha da derinleştirmek kafa karıştırıcı olacaktır. Bununla birlikte, dolu ile yakından ilişkili ve sıklıkla karıştırılan iki madde vardır. Bunları daha önce makalenin başlarında tartışmıştım, ancak yapıları ve oluşumlarıyla ilgili olarak doludan farklarını vurgulamalıyım:
Sulu kar: Genellikle küçük dolu taşlarıyla karıştırılan sulu kar, aslında tamamen farklı bir şeydir. Zemine çarpan küçük donmuş buz topakları, aslında havanın daha sıcak bir kısmından düşerken eriyen ve ancak daha sonra sıfırın altındaki bir tabakadan düşerek buz topakları halinde donmalarına neden olan suda eriyen kardır.
Graupel : Daha önce de belirtildiği gibi, graupel, kar aşırı soğutulmuş su alanından düştüğünde oluşur. Temas halinde aşırı soğutulmuş su kar tanesinin etrafında donar ve onu kırarak graupel oluşturur. Doluya benzeyebilir, ancak kolayca deforme olabilen ve ezilebilen buzla kaplı kar toplarından başka bir şey değildir.
