Asit yağmuru atmosfer kirliliği nedeniyle alışılmadık derecede asidik olan su damlacıklarından, özellikle de arabalar ve endüstriyel işlemlerden salınan aşırı miktarda sülfür ve nitrojenden oluşur. Asit yağmuruna asit birikimi de denir çünkü bu terim diğer asidik çökelme biçimlerini kar gibi içerir.
Asidik çökelme iki şekilde oluşur: ıslak ve kuru. Islak birikim, asitleri atmosferden uzaklaştıran ve onları Dünya yüzeyinde biriktiren herhangi bir çökeltme şeklidir. Kuru birikimi kirleten partiküller ve gazlar, yağış olmadığında toz ve duman yoluyla zemine yapışır. Kuru olsa bile, bu tür biriktirme tehlikelidir, çünkü yağışlar sonunda kirleticileri derelere, göllere ve nehirlere sürükleyebilir.
Asitliğin kendisi, su damlacıklarının ph seviyesine asitlik veya alkalinite miktarı göre belirlenir. ph ölçeği daha düşük bir ph yüksek bir ph alkali ise, daha asidik olan ve yedi ile, 0 ile 14 arasında değişmektedir, nötrdür. Normal yağmur suyu ph aralığı 5,3-6,0 olan hafif asidiktir. Asit birikimi bu aralığın altındaki herhangi bir şeydir. ph ölçeğinin logaritmik olduğuna ve ölçekteki her tam sayının 10 katlık bir değişikliği temsil ettiğine dikkat etmek de önemlidir.
Bugün, asit birikimi kuzeydoğu Amerika Birleşik Devletleri, güneydoğu Kanada ve İsveç, Norveç ve Almanya’nın bazı kısımları da dahil olmak üzere Avrupa’nın çoğunda mevcuttur. Ek olarak, Güney Asya’nın bazı bölgeleri (özellikle Çin, Sri Lanka ve güney Hindistan) ve Güney Afrika, gelecekte asit birikiminden etkilenme tehlikesiyle karşı karşıyadır.
Asit Yağmurunun Sebepleri Nedir?
Asit birikimine yanardağlar gibi doğal kaynaklar neden olabilir , ancak esas olarak fosil yakıtın yanması sırasında kükürt dioksit ve nitrojen oksit salınımından kaynaklanır. Bu gazlar atmosfere boşaldıklarında, sülfürik asit, amonyum nitrat ve nitrik asit oluşturmak için su, oksijen ve zaten orada bulunan diğer gazlarla reaksiyona girerler. Bu asitler daha sonra rüzgar desenleri nedeniyle geniş alanlara dağılır ve asit yağmuru veya diğer yağış türleri olarak zemine geri döner.
Asit birikiminden en çok sorumlu olan gazlar, elektrik enerjisi üretiminin ve kömürün yanmasının bir yan ürünüdür. Bu nedenle, insan yapımı asit birikimi Sanayi Devrimi sırasında önemli bir sorun haline geldi ve ilk olarak 1852’de İskoç kimyager Robert Angus Smith tarafından keşfedildi. O yıl, İngiltere’nin Manchester kentinde asit yağmuru ve atmosferik kirlilik arasındaki ilişkiyi keşfetti.
1800’lerde keşfedilmiş olmasına rağmen, asit birikimi 1960’lara kadar kamuoyunun dikkatini çekmedi ve “asit yağmuru” terimi 1972’de ortaya çıktı. 1970’lerde “New York Times” sorunlar hakkında raporlar yayınladığında halkın ilgisi daha da arttı. New Hampshire’daki Hubbard Brook Deneysel Ormanı’nda meydana geldi .
Asit Yağmurunun Etkileri
Hubbard Brook Ormanı ve diğer alanları inceledikten sonra, araştırmacılar asit birikiminin hem doğal hem de insan yapımı ortamlarda birkaç önemli etkisi buldular. Su ortamları, asit birikiminden en açık şekilde etkilenenlerdir, çünkü asidik çökelme doğrudan bunlara düşer. Hem kuru hem de ıslak birikim ayrıca ormanlardan, tarlalardan ve yollardan akar ve göllere, nehirlere ve akarsulara akar.
Bu asidik sıvı daha büyük su kütlelerine akarken seyreltilir. Ancak zamanla asitler birikebilir ve su kütlesinin genel pH’ını düşürebilir. Asit birikimi ayrıca killi toprakların alüminyum ve magnezyum salmasına neden olarak bazı bölgelerde pH’ı daha da düşürür. Bir gölün pH’ı 4.8’in altına düşerse, bitkileri ve hayvanları ölüm riski taşır. Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada’da yaklaşık 50.000 gölün normalin altında bir pH değerine sahip olduğu tahmin edilmektedir (su için yaklaşık 5,3). Bunların birkaç yüzünün pH’ı herhangi bir su yaşamını destekleyemeyecek kadar düşüktür.
Su kütlelerinin yanı sıra, asit birikimi ormanları önemli ölçüde etkileyebilir. Ağaçlara asit yağmuru yağdığında yapraklarını kaybetmelerine, kabuklarına zarar vermelerine ve büyümelerini engellemelerine neden olabilir. Ağacın bu kısımlarına zarar vererek onları hastalıklara, aşırı hava koşullarına ve böceklere karşı savunmasız hale getirir. Bir ormanın toprağına düşen asit de zararlıdır çünkü topraktaki besinleri bozar, topraktaki mikroorganizmaları öldürür ve bazen kalsiyum eksikliğine neden olabilir. Bulutlardaki nem onları örttüğü için, yüksek irtifalardaki ağaçlar asidik bulut örtüsünün neden olduğu sorunlara da duyarlıdır.
Asit yağmurlarının ormanlara verdiği zarar tüm dünyada görülmekle birlikte en gelişmiş vakalar Doğu Avrupa’da görülmektedir. Almanya ve Polonya’da ormanların yarısının zarar gördüğü, İsviçre’de ise yüzde 30’un etkilendiği tahmin ediliyor.
Son olarak, asit birikiminin, belirli malzemeleri aşındırma kabiliyeti nedeniyle mimari ve sanat üzerinde de etkisi vardır. Asit binalar (özellikle kireçtaşı ile inşa edilenler) üzerine düştüğünde, taşların içindeki minerallerle reaksiyona girerek bazen parçalanmalarına ve yıkanmalarına neden olur. Asit birikimi ayrıca betonun bozulmasına neden olabilir ve modern binaları, arabaları, demiryolu raylarını, uçakları, çelik köprüleri ve yer altı ve üstündeki boruları paslandırabilir.
