Taşkın, su altında kalma etkisine sahip olan suyun taşması veya karada birikmesi anlamına gelir. Taşkınların bilinen birkaç nedeni vardır – bunlar doğal veya insan yapımıdır. Bunlara yoğun veya sık yağış, kar erimesi ve arazi kullanımı dahildir. Bununla birlikte, nedenler tek başına bir alanın neden 30 milimetre yağışla taşabileceğini, diğerinin neden olmayacağını açıklamaz. Bunu yapmak için, selin bir süreç olarak anlaşılması gerekir. Coğrafya alanındaki bilim, taşkınların nasıl meydana geldiğine dair bazı bilgiler sağlamıştır; nedenler, süreçte sadece bir faktör veya katalizördür.
Nedensel faktörler ve katalizörler
Taşkın meydana gelmesi için, fenomeni hızlandırmak için bir uyaran olmalıdır. Fırtına ve yağış gibi doğal hava olayları yaygın bir nedendir. Environmentlaw.org’a göre, kar erimesi, taşan nehirler ve gelgitler, düşük hava basıncı ve fırtınaların bir kombinasyonu da sele neden oluyor. Buna ek olarak, sele neden olan insan yapımı faktörler arasında kötü drenaj sistemleri, düzensiz tarama, taşkın ovalarının insan kullanımı ve gelişmiş yollardan ve alanlardan akıntı yer alır. Bazı durumlarda, hayvan aktivitesi (kunduz barajları) veya doğal enkaz birikimi, bu su kanallarının taşıma kapasitesini etkileyen kanal daralmalarına neden olabilir.
Seller nasıl oluşur?
İnsan faaliyetleri sele önemli ölçüde katkıda bulunsa da, doğal su havzalarında veya insan yapımı su havzalarında meydana gelebilir. Aşağıdaki unsurlar, bazı bölgeleri diğerlerinden daha fazla sele eğilimli hale getirir:
Sızma oranları
Yüzey akışı derecesi
Bu faktörler daha sonra nehirlerin, akarsuların, kanalizasyonların ve diğer su kanallarının suyu çıkışlara taşıma kapasitesini etkiler. Akış, su kanallarının taşıma kapasitesini aşarsa, bu, suyun kanalın kenarlarından taşmasına ve tipik olarak düz, alçak bir alan olan bir taşkın ovasına akmasına neden olur.
Taşkın modeli
Sızma oranlarının ve akış oranlarının selin derecesi ve kapsamı için kritik olduğunu hatırlayın. Genel olarak, bitki örtüsü ve ormanların varlığı, yağışın sızmasını en üst düzeye çıkarır ve yüzey akışının hareketini geciktirir. Çeşitli alanlarda hızlı kentleşme ile sel daha şiddetli ve sık hale geliyor. Science jrank’a göre, suyun kanallardan akışı bir denklemde modellenebilir:
Q = A x V, burada Q su miktarı, A su kanalının alanı ve V kanaldan akan suyun hızıdır.
Bir taşma (fazla miktarda su) suyun hızını arttırır. Ancak su kapasitesini aşarsa iki şey olur. Suyun hızı artar, suyu alçak alanlara daha hızlı taşır ve arazi sonraki akışları işlemek için azaltılmış bir kapasiteye sahiptir. Bu nedenle, suyun hassas alanlara hareketini engelleyecek çok az şey vardır ve arazi daha az su emebilir.
Bu nedenle kentleşme, diğer bölgelerdeki taşkınların sıklığını ve şiddetini artırmıştır. Binaların dikilmesi, arazinin suyu emme kapasitesini azaltır. Bu nedenle, bina yoğunluğu yüksek olan alanlar, esasen diğer alanlara su akıtmaktadır. Azaltılmış sızma ayrıca daha yüksek derecede yüzey akışına yol açar. Drenaj sistemlerinin zayıf olduğu bazı durumlarda, bu sadece çevredeki taşkın ovalarını etkilemez (ilk önce taşan). Şiddetli vakalarda, kentsel alanlar deniz seviyesinin üzerinde olsa bile nihayetinde etkilenebilir.
Taşkınları, sızma oranlarına ve çeşitli nedensel unsurlar tarafından çökeltilen yüzey akışına dayalı bir süreç olarak analiz etmek çok faydalıdır. Bunun nedeni, benzer miktarda yağış alan farklı alanların koşullara neden bu kadar farklı tepki verebildiğini açıklıyor olmasıdır. Taşkınla ilgili bilimsel açıklamalar, drenajın önemini vurgulayarak taşkın sorunlarının hafifletilmesine yardımcı olmuştur. Ayrıca sistem olarak su toplama alanlarına ve drenaja önem vermiştir
