Ozon atmosferde dağılmış halde bulunsa da, çoğunlukla dünya yüzeyinin 13 ila 30 km (9 ila 18 mil) üzerinde yoğunlaşmıştır. Ozonun bu triatomik formu, dünya yüzeyini güneşten yayılan ultraviyole ışınlarından korur. Ozon konsantrasyonundaki küçük bir düşüş bile UV’nin tüm canlı formların DNA’sına yönelik oluşturduğu riski artırabilir. Böylece stratosferde yoğunlaşan bu zehirli gaz aslında bizi koruyor.
Ozon tabakasının delinmesine, halokarbonlar olarak da bilinen kloroflorokarbonlar (CFC’ler) ve hidrokloroflorokarbonlar (HCFC’ler) neden olur. Bu maddeler genellikle klor veya brom içerir ve geçmişte itici yakıtlarda kullanılmıştır. CFC’ler birçok ülkede yasaklandı ve yerini ozon tabakasını tüketen ancak CFC’ler kadar hızlı olmayan HCFC’ler aldı.
Ozon incelmesi reaksiyonlarının başlaması için soğuk, izole karanlık ve ardından reaksiyonun tamamlanması için ışık gerekir. Halokarbonlar ozonla reaksiyona girerek iki farklı gaz oluşturur: oksijen ve klor monoksit. Ozon molekülünün üç atomundan biri klor ile birleşerek klor monoksitini, diğer iki atomu oksijeni oluşturur.
Kuzey ve Güney Kutupları, özellikle Antarktika olmak üzere ozon tabakasının incelmesi için ideal koşullar yaratır. Antarktika’nın tek kara kütlesini çevreleyen su, havayı izole ederken, kutup kışının uzun alacakaranlığı soğuk karanlığı sağlar. Yaz güneş ışığı getirdiğinde, ozon tabakasının incelmesi bir kez daha yavaşladığında stratosferik kutup bulutları dağılana kadar reaksiyon hızla gerçekleşir.
Antarktika’nın üzerindeki atmosfer, diğer bölgelere göre daha düşük bir konsantrasyona sahiptir ve bu, ozon tabakasındaki delik olarak adlandırılan şeydir. Bu delik, Avustralya, Tazmanya’daki Cape Grim Baseline Air Pollution Station dahil olmak üzere çeşitli istasyonlardan izleniyor. Delik, ışığın ve sıcaklığın ozon tabakasının incelmesi üzerindeki etkisi nedeniyle mevsimsel olarak değişir.
Ozon, atmosferdeki ozon seviyesinden farklı şekilde etkilenen ultraviyole dalga boyları kullanılarak veya bir elektrokimyasal reaksiyon kullanılarak ölçülür; Meteoroloji Bürosu’nun balonla taşınan sondaları ozonu bu şekilde ölçer. Amerika Birleşik Devletleri’nde Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi ozonu izlerken, Avustralya’da Meteoroloji Bürosu bu işlevi yerine getirir.
UV ışınlarının atmosferden süzülmesine ve DNA’ya zarar vermesine izin vermenin yanı sıra, halokarbonlar aynı zamanda güçlü sera gazlarıdır. Karbondioksit gibi, bu gazlar da ısıyı yüzeye yakın tutarak küresel ısınmaya katkıda bulunur. Halokarbonlar dünyanın koruyucu ozon tabakasını tüketirken, aynı zamanda yeni, zarar verici bir tabaka oluştururlar.
