Mevsimlerin, Dünya’nın Güneş’e yaklaşmasının veya uzaklaşmasının bir sonucu olduğu şeklindeki yaygın yanılgı, Dünya ile Güneş arasındaki mesafenin yıl boyunca çok az değiştiği gerçeği göz önüne alındığında kolayca çürütülebilir. Ayrıca, eğer bu doğru olsaydı, her iki yarım kürede de aynı mevsimler aynı anda meydana gelirdi ki bu kesinlikle böyle değildir.
Mevsimlerin görünümü, Dünya’nın eksen eğikliği ile dönüşü arasındaki kusursuz, benzersiz ilişkinin bir sonucudur. Dünya her yıl Güneş’in etrafında dönerken, alternatif olarak bir tarafından veya diğerinden daha fazlasını Güneş’e maruz bırakır. Güneş bize ısı, ışık ve enerji sağladığı için, Dünya’nın yarım kürelerine ulaşan farklı miktarlardaki güneş ışığı, atalarımızın mevsimler olarak tanımladığı iklim farklılıklarına neden olur. Bu aynı zamanda, herhangi bir zamanda, Kuzey ve Güney yarım kürelerin zıt mevsimler yaşamasının nedenidir.
İki gündönümü ve iki ekinoks, Dünya ekseninin yörüngesindeki önemli konumlardan geçtiği bir yıldaki kilit tarihlerdir. Gündönümü, kutupların Güneş’e en yakın veya en uzak olduğu zamanları işaretler, bunun sonucunda kış ve yaz olur. Ekinokslar sırasında, Güneş ışınları doğrudan Ekvator’a düşer gibi görünür ve bu da sonbaharın veya ilkbaharın başlamasına neden olur.
İlkbahar ekinoksu (21 Mart), Kuzey yarımkürede ilkbaharın, Güney yarımkürede ise sonbaharın başlangıcını işaret eder. Her iki yarım kürede de gündüz süresi geceye eşittir.
Sonbahar ekinoksu (21 Eylül), Kuzey Yarımküre için sonbaharın başlangıcını temsil eder.
Yaz gündönümü (21 Haziran), Kuzey yarımkürede yazın, Güney yarımkürede ise kışın başlangıcını işaret eder. Bu tarihe kadar, günler geceden daha uzundur, maksimuma ulaşır ve daha sonra Güneş güneye doğru hareket etmeye başladığında yavaş yavaş kısalmaya başlar.
Kış gündönümü (21 Aralık), Kuzey Yarımküre için kışın başlangıcını temsil eder. Kuzey yarım küre için en kısa, karşı yarım kürede ise en uzun gün.
Ilıman bölgelerde, mevsimler yukarıda sunulan modelde döner, ancak sıcak ve soğuk bölgelerde işler farklıdır.
Kutuplarda sadece iki mevsim vardır: Kutup Günü (ilkbahar ve yaz) ve Kutup Gecesi (sonbahar ve kış). Güneş’in ışığı çok dik bir açıyla çarptığından, kutuplara yalnızca küçük bir miktar ısı ulaşabilir, bu da soğuk iklimi açıklar. Dünya’nın dönüşü ve eksen eğikliğinin bir sonucu olarak, kutuplar alternatif olarak her yarım yıl boyunca güneş ışığına maruz kalır: Kuzey Kutbu açıktayken, Güney Kutbu tamamen karanlıktadır ve bunun tersi de geçerlidir.
Ekvator’da sıcak bölgeler iki mevsim ile tanımlanır: yağışlı ve kurak mevsim. Tropikal ve subtropikal bölgeler, Güneş ışınları Ekvator’a dik olarak düştüğü için her zaman doğrudan güneş ışığına maruz kalır.
