Shimon Wdowinski ve meslektaşı Igor Tsukanov, Amerikan Jeofizik Derneği’nin bu yıl San Francisco’da düzenlenen yıllık toplantısına katılan bilim adamlarına bilimsel bulgular hakkında bir raporda, şiddetli yağmurları depremlere bağlayan çarpıcı yeni bir teori sundular.
Kanıtların, siklonların ve kasırgaların getirdiği şiddetli yağmurların sadece toprak kaymaları yaratmakla kalmayıp aynı zamanda depremleri de tetiklediğini gösterdiğine inanıyorlar. Bağlantının, zaten tektonik olarak stres altında olan belirli bölgelerdeki mevcut faylar üzerindeki ağırlığın değişmesi olduğunu söylüyorlar. Topladıkları veriler, halihazırda inanılmaz bir baskıya maruz kalmış fayların şiddetli, aralıksız yağışlardan sonra kırılma olasılığını ortaya koyuyor.
Yağmurlar, özünde, devenin sırtını kıran samanlardır – veya bu durumda orta ila şiddetli sarsıntıları çökertir.
Şiddetli yağmurlar tetikleyici
Miami Üniversitesi’nde deniz jeolojisi ve jeofizik araştırma profesörü olan Wdowinski, gruba “Çok ıslak yağmur olayları tetikleyicidir. Şiddetli yağmur binlerce toprak kaymasına ve şiddetli erozyona neden olur, bu da zemin malzemesini Dünya yüzeyinden uzaklaştırır, stres yükünü serbest bırakır ve faylar boyunca hareketi teşvik eder.”
Florida Uluslararası Üniversitesi’nden Wdowinski ve meslektaşı Tsukanov’dan oluşan iki bilim adamı, aynı genel alanlarda şiddetli yağışlar ile müteakip depremler arasında bir bağlantıyı destekler gibi görünen anekdot niteliğindeki kanıtlarla ilgilenmeye başladı. İkisi, büyüklüğü altı ve daha yüksek olan büyük depremlerle ilgili toplanan veri tomarları üzerine döküldü.
Yarım yüzyıl geriye giden araştırmacılar, tektonik olarak aktif iki bölgeye odaklandılar: Tayvan ve Haiti. Veriler, birçok durumda, anormal derecede büyük miktarda yağmur yağan bir kasırga veya siklon mevsiminden sonraki 48 ay içinde önemli ölçüde büyük depremlerin olduğunu gösterdi. Şaşırtıcı bir şekilde, model, zamanın yüzde 85’inde 6.0 veya daha büyük bir depremin izlediği bir siklon / kasırga yıkım oranı önerdi.
Ölümcül bir-iki yumruk
Teorilerini destekleyen en muhteşem örneklerden bazıları aynı zamanda en ölümcülleriydi.
2009 Fırtına Tayfunu Morakot Tayvan’a çarptı ve büyük sele neden oldu. Sadece aylar sonra, ada ülkesi 6.2’lik bir depremle sarsıldı ve ardından 2010’da sismografların ölçekte 6.4 olarak kaydettiği bir başka deprem oldu.
Bütün köyler süpürüldü ya da yıkıldı, geride bir sefalet ve yıkım alanı bırakarak, resmi olarak ölü ilan edilen 614 ve bugüne kadar 75 kişiden haber alınamadı.
1996’da Typhoon Herb büyük bir yıkıma neden oldu ve yüzlerce Tayvan ve Çin anakarasının ölümüne neden oldu. Tayfundan birkaç yıl sonra iki deprem vurdu: 1998’de 6.2, ardından 1999’da 7.6.
Tayvan’a rekor miktarda yağmur yağdıran diğer tayfunları da büyük depremler izledi.
Aynı model Haiti verilerinde de belirgindi. Wdowinski toplantıda bilim adamlarına “Siklonun kendisi bir felaket, çok fazla sel var, sonra toprak kaymaları var ve ardından depremler geliyor” dedi.
Depreme ilişkin içgörüler ilerleme kaydetmeye neden oluyor
Şiddetli yağışlar ve depremler arasındaki bağlantı, bilim adamlarının jeofizik felaketlerle ilgili yaptıkları en son bilgilerdir. Geçtiğimiz birkaç yıl boyunca, diğer araştırmacılar, büyük yeraltı kuvars kristal birikintilerinin fay hattı kaymasını ve kırılmalarını kolaylaştırabileceğine dair kanıtlar bulurken, her şeyi kapsayan küresel kırılma ve basamaklı depremler teorisi yeni takipçiler buldu.
