Coriolis Etkisi, Dünya’nın dönüşü tarafından üretilen kuvveti tanımlar. Bu, havanın Kuzey Yarımküre’de sağa, Güney Yarımküre’de sola doğru yön değiştirmesine neden olur. Küresel hava durumu modellerinin temel itici güçlerinden biridir.
Coriolis Etkisi o kadar önemlidir ki, dünya çapında meydana gelen hemen hemen her önemli hava olayını etkiler. Ve hepsi doğrudan Dünya’nın dönüşünden kaynaklanıyor:
Coriolis Etkisi, Dünya’nın batıdan doğuya dönmesinden kaynaklanır. Bu, sırasıyla Polar ve Ekvator bölgelerinden uzaklaştıkça hava hareketinde bir sapmaya neden olur.
Bu fenomen, kasırgalar, tayfunlar ve tropikal fırtınalar gibi dünyanın en büyük hava sistemlerinden bazılarının oluşumundan sorumludur. ayrıca Ticaret Rüzgarları gibi dolaşan hava kütlelerinin tekrarlanmasından .
İlke kulağa basit gelebilir, ancak onu anlamak biraz daha karmaşıktır. Biri onu basitçe kelimelere dökmeye çalışırsa, bu bir anlam ifade etmeyecektir. Bu nedenle, ilkeyi pratikte açıklamak için uygun resimlerin yanında bir benzetme kullanacağız.
Sonra devam edip dünyanın dönüşü ve gezegenin neresinde oluşmuş olursa olsun hava sistemleri ve olayları üzerindeki etkisine nasıl uygulandığını göstereceğiz.
Coriolis Etkisi Tam Olarak Nasıl Çalışır?
Dünyanın dönüşünü ve bunun küresel rüzgar hareketleri üzerindeki etkilerini en iyi şekilde anlamak için, bir oyun alanı atlıkarınca benzetmesi kullanılacaktır.
Süreci daha iyi anlamak için yukarıdaki çizimi kullanabilirsiniz. Atlıkarınca, Coriolis Etkisinin nasıl çalıştığını en iyi şekilde açıklamak için yukarıdan izlenir.
Atlıkarıncanın saat yönünün tersine hızlı bir hızda döndüğünü hayal edin. Platformda, atlıkarınca bir dönüşü tamamlarken, yeşil ve mavili kişi bir tam dönüşü tamamlamış olacaktı.
Şimdi normalde bir dünya haritasını görüntülediğimiz gibi haritayı yana çevirelim (yukarıdaki resimde gösterildiği gibi) . Önceki bölümde açıklanan aynı ilke hala geçerlidir, ancak bu bakış açısıyla, Coriolis Etkisi çok daha iyi açıklanabilir ve görüntülenebilir.
Tropiklerde (yeşil ile gösterilen) dönme hızının, kutuplardaki (mavi ile gösterilen) dönme hızından çok daha hızlı olduğuna dikkat etmek önemlidir Bu Coriolis Etkisinin ana itici gücüdür.
Tropik bölgelerdeki atmosferik elementler (nemli hava ve bulutlar gibi) her zaman aşağıdaki gezegenin yüzeyi ile aynı hızda hareket edecektir. Herhangi bir hava hareketi tarafından rotasından itilirse ve kuzeye veya güneye doğru hareket etmeye başlarsa, giderek daha yavaş hareket eden bir yüzey üzerinde sürüklenmeye başlar.
Sonuç olarak, bulutlar veya nemli hava, dünyanın merkezinden uzaklaşmaya devam ederken, altındaki yüzeyden daha hızlı hareket edecektir. (Yukarıdaki resimde kırmızı oklarla gösterilmiştir.)
Kutuplardan kaynaklanan atmosferik unsurlarda da benzer ama zıt bir senaryo ortaya çıkar. Kutup bölgelerindeki atmosferik öğeler (nemli hava ve bulutlar gibi) da her zaman aşağıdaki gezegenin yüzeyi ile aynı hızda hareket edecektir.Ancak bu durumda, herhangi bir hava hareketi tarafından rotasından itilirse ve kuzeye veya güneye doğru hareket etmeye başlarsa, gittikçe daha hızlı hareket eden bir yüzey üzerinde sürüklenmeye başlar.
Sonuç olarak bulutlar veya nemli hava, Antarktika’da kuzeye ve Kuzey Kutbu’nda güneye doğru daha da uzaklaşmaya devam ederken, altındaki yüzeyden daha yavaş hareket edecektir. (Yukarıdaki resimde mavi oklarla gösterilmiştir.)
Yani soru kalır. Coriolis Etkisi dünyadaki küresel hava sistemlerine nasıl neden olur ve onları nasıl etkiler?
Artık ekvatordan uzaklaşan havanın, altındaki dünya yüzeyinden daha hızlı hareket ettiğini biliyoruz. Aynı zamanda kutuplardan uzaklaşan hava, altındaki dünya yüzeyinden daha yavaş hareket eder.
Şimdi senaryoya bir düşük basınç sistemi ekleyelim. Hem ekvatordan hem de kutup bölgesinden gelen hava, düşük basınçlı sisteme doğru çekilecek ve dönmeye başlayacaktır.
