Yıldırımın temelde çok hızlı ve güçlü bir elektrik enerjisi boşalması olduğunu zaten biliyoruz. Ama ilk etapta bu kadar büyük bir elektrik akımının oluşmasına neden olan nedir?
Cevap, bir bulutun içinde oluşan parçacıkların hareketinde yatmaktadır. Daha spesifik olarak, buz kristallerinin, graupel ve aşırı soğutulmuş suyun hareketi.
Nemli hava soğuyacak kadar yükseldikten ve yoğuşma meydana geldikten sonra bulut oluşumu gerçekleşir. Yıldırım üretmek için bu işlem tek başına yeterli değildir.
Güçlü yükselmelerin olduğu bir bulutta, su damlacıkları yüksek donma noktasının altındaki sıcaklıklara soğuduğu bulut oluşumuna taşınır.
Bu genellikle bir kümülonimbus bulutu gibi bir fırtına bulutunda meydana gelir; bu, hem kapsamlı dikey geliştirme hem de güçlü yukarı yönlü hava akımları ile karakterize edilir.
Güçlü yukarı çekmelerle birleşen düşük sıcaklıkların bir sonucu olarak, buz kristalleri, graupel ve aşırı soğutulmuş su karışımı oluşabilir.
Graupel, çok daha ince buz kristallerinden daha ağırdır. Sonuç olarak, daha hafif olan buz kristalleri bulutta yukarı doğru taşınırken, daha ağır olan graupel yere doğru düşmeye başlar.
Yükselen buz kristalleri düşen graupel ile karşılaştığında, ikisi arasında bir çarpışma meydana gelir ve bu süreçte elektronlar sıyrılır. Bu, buz kristallerinin pozitif olarak yüklenmesine neden olurken, graupel negatif bir yük alır.
Negatif yüklü graupel artık bulutun dibinde birikmeye başlarken, bulutun tepesi pozitif yüklü buz kristalleri ile doygun hale gelir. Bulutun bu “elektriklendirilmesinin” ilk aşamasında, atmosfer iki yük arasında bir yalıtkan görevi görür. Bulut, altta negatif yüklü graupel ve bulutun tepesinde pozitif yüklü buz kristalleri ile daha doygun hale geldikçe elektrik yükü büyümeye ve güçlenmeye devam ediyor.
Atmosfer, iki elektrik kutbunu yalıtmaya devam edemeyecek kadar güçlü hale gelir gelmez, ani ve şiddetli bir enerji salımı meydana gelir. Ortaya çıkan parlak flaş ve duyduğunuz gürleyen ses, yıldırım olarak bildiğimiz gerçek elektrik boşalmasıdır.
Yıldırım Türleri
Ne okuduğunuza veya kiminle konuştuğunuza bağlı olarak, çeşitli koşullar altında meydana gelen farklı yıldırım türlerinin uzun bir listesi olabilir. Bununla birlikte, bir buluttaki elektrik boşalmasının sonucu olan tüm şimşekler üç ana kategoriye ayrılabilir:
Intracloud (IC) Yıldırım
Buluttan Buluta (CC veya Inter-Cloud) Yıldırım
Buluttan Yere (CG) Yıldırım
Bu üç ana yıldırım grubu türünden bazıları çeşitli alt kategoriler içerir. Her ana kategorinin özelliği olan yıldırım çarpmalarını anlatırken, daha önemli ve dikkate değer birkaç alt kategoriye de göz atacağız.
Intracloud (IC) Yıldırım
Bulut içi yıldırım, atmosfer artık iki yük arasında bir yalıtkan olarak hareket edemediğinde, tek bir bulut içindeki pozitif ve negatif kutuplar arasında bir elektrik boşalması meydana geldiğinde meydana gelir.
Bu, tüm yıldırım çarpmalarının yaklaşık dörtte üçünü oluşturan en yaygın yıldırım biçimidir. Sonuç olarak, yıldırımın çoğu asla bir bulut sisteminden çıkmaz.
Tüm bir bulutu aydınlatması ve arkasında parlak bir ışık olan büyük beyaz bir çarşaf görünümü vermesi nedeniyle şimşek olarak da bilinir.
Bulut Arası Yıldırım
Bulutlararası yıldırım, bir bağımsız bulutun pozitif kutbu ile başka bir bağımsız bulutun negatif kutbu arasında elektrik boşalması meydana geldiğinde meydana gelir.
Bulut içi yıldırım gibi, tüm bir bulut sistemini aydınlatabilme kabiliyetinden dolayı şimşek çakması olarak da bilinir.
Bulut içi ve bulut arası yıldırım, bir bulut sistemi içinde ve çevresinde yıldırım meydana geldikçe toplu olarak bulut flaşları olarak adlandırılır ve tüm alanı bir saniye boyunca aydınlatır.
Buluttan Yere Yıldırım
Buluttan Yere yıldırım, en aşina olduğumuz ve genellikle en muhteşem görüntüyü üreten yıldırım şeklidir. Bu tür bir yıldırım, bulutun tabanı ile yer yüzeyindeki nesneler arasında elektrik boşalması meydana geldiğinde meydana gelir. Genellikle, bulutun negatif yüklü alt yarısı, altındaki yerin yüzeyinin pozitif iyonlarla yüklenmesinden sorumludur. Yüzeydeki pozitif yüklü alan, temelde etrafındaki fırtına bulutunu “takip eder”.
Elektrik kutupları çok güçlü hale geldiğinde, güçlü bir negatif yük İkisi birbirine bağlandığında, yüksek bir çatlama sesiyle güçlü bir deşarj meydana gelir. Bu, güçlü ve şiddetli bir akıma neden olur ve bir geri dönüş darbesiyle sonuçlanır ve saniyede 60000 mil hızla buluta geri döner. Dönüş darbesi, yıldırım çarpması olarak gözlemlediğimiz parlak flaştır .
